ارتباط میان سلامتی و رژیم غذایی مدتهاست که مورد مطالعه قرار گرفته است. غذاهای دریایی محتوی مقادیر ترکیبات مغذی بالایی با پتانسیل تغذیه ای بالا هستند به نحوی که مستقیما با بهبود وضعیت سلامتی مرتبط هستند و همچنین کاربرد آنها در فرمولاسیون غذا سبب ایجاد محصولات غذایی جدید بدون این که ضرورتا تغییری در خصوصیات حسی غذا ایجاد نماید میشود(1). ماکروجلبک‌ها شامل مقادیری از پلی ساکاریدهای محلول است و به عنوان فیبر رژیمی قابلیت مصرف دارد (2). ماکروجلبک‌ها منبع فعال بیولوژیکی شامل کاروتنوئیدها، فیکوبیلین، اسیدهای چرب، ویتامین ها، استرولها، توکوفرولها و غیره است. بنابراین استفاده از آنها در رژیم غذایی انسان کاملا مفید می باشند. ماکروجلبک‌ها پتانسیل مقابله با بسیاری از بیماریها مانند کنترل چربی خون، انعقادخون، تومور و چاقی را دارا میباشد (3). فعالیت آنتی اکسیدانی، آنتی ویروسی و آنتی باکتریایی این ترکیبات به اثبات رسیده به نحوی که مشخص شده کاراگینان فعالیت ضد تومور دارد و در درمان ایدز موثر میباشد و مانع فعالیت آنزیم هیالورونیداز می گردد (4).
جلبکهاي ميکروسکوپي (ريز جلبکها) از قديمي ترين ساکنان اقيانوسها و آبهاي شيرين ميباشند. جلبکها متشکل از سه گروه قرمز، قهوه اي و سبز هستند. میکروجلبکها میتوانند برای تشدید ارزش تغذیه ای غذا وخوراک دام بکار روند وجودشان در محیط کشت آبی موثر بوده وسبب بهبود این محیط ها می شوند. امروزه جلبک ها به شکل پودر در مواد غذايي خميري نظير نان، کيک، بيسکوئيت و ماکاروني ، شير، بستني و غيره کاربرد دارد (5). ژاپن اولين کشوري که روش صنعتي کشت و پرورش جلبک را ابداع کرد. تنها در سال 1995 در ژاپن 220000 تن جلبک بصورت غذاي انسان مصرف شده است. استفاده از جلبکهاي دريايي بعنوان غذاي جايگزين حاوي پروتئين، اسيدآمينه ضروري، ويتامين‌ها، مواد معدني، اسيدهاي چرب غيراشباع با چند پيوند دوگانه مانند آراشيدونيک اسيد، ایکوزا پنتانوئیک اسید و دکوزاهگزانوئیک هستند. جلبک اسپیرولینا و کلرولا نمونه ای از جلبک های دریایی هستند که خواص سلامت بخشی آن ها به اثبات رسیده است. حدود 60% تا 70% وزن خشک جلبک اسپيرولينا پروتئين مي باشد. امروزه از اسپيرولينا در کلوچه ها، نانها، سالاد و سوپ استفاده مي نمايند و در کشورهاي اروپايي براي بهبود رژيم غذايي قرص هاي اسپيرولينا بصورت روزانه مصرف مي شود. مصارف انساني ترکيباتي همچون لامينارين و فوکوییدان‌ها متابوليت‌هاي ثانويه استخراج شده از جلبکها (مانند ترکيبات هالوژنه)، عصاره‌هاي برگرفته از برخي جلبکهاي قرمز، آنزيم سوپراکسيد ديسموتاز، هالوپرواکسيدازها مي باشند (6). مشتقات اسيد آلژنيك همچنين در تهيه سوپ، خامه و سس و ديگر مواد غذايي مورد استفاده قرار مي گيرند. با توجه به رشد جمعيت و کمبود منابع کشاورزي در خشکي، اين روشها مي تواند به استفادۀ بهينه از منابع کمک نمايد. در بخشهاي مختلف جهان بيش از يکصد نوع جلبک که عمدتاً از جلبکهاي قهوه اي و قرمز هستند به عنوان غذا استفاده مي شوند. تعداد اندکي از جلبکهاي سبز نيز که مواد معدني، ويتامين، قند و پروتئين بالايي دارند، به اين منظور مورد استفاده قرار مي گيرند (7).
میکروجلبکها از نظر کلروفیلی(5/0 تا 1 درصد از وزن خشک ) و کاروتنوئیدها (1/0 تا 2/0 درصد از وزن خشک) غنی هستند. جلبک ها عمدتا در کشورهای غربی به عنوان مواد خام برای استخراج آلژینات (از جلبک قهوه ایی) و کاراگینان (از جلبک قرمز ) استفاده شده اند. جلبک همچنین محتوی ترکیبات زیست فعالی با اثرات آنتی باکتریایی، آنتی ویروسی و ضدسرطانی می باشند.به نحوی که مصرف آنها در مواد غذایی به عنوان یک جز عملگرا روی سرطان روده، یبوست، کلسترول بالاو چاقی موثر بوده است. همچنین خیلی از اجزاء فیبر رژیمی در آن ها فعالیت آنتی اکسیدانی و اثرات ایمنی دارند (8).
منابع:
- Urala N, Lahteenmaki L. Attitudes behind consumers’ willingness to use functional foods. Food Qual. Prefer. 2004; 15: 793−798.
- Lahaye M, Kaeffer B. Seaweed dietary fibers: structure, physicochemical, and biological properties relevant to intestinal physiology. Sci. Aliments 1997; 17: 563.
- Plaza M, Cifuentes A, Ibanez E. In the search of new functional food ingredients from algae. Trends. Food Sci. Tech. 2008; 19: 31.
- Bhaskar N, Ganesan P, Kumar CS. Antioxidant properties of methanol extract and its solvent fractions obtained from selected Indian red seaweeds. Technol. 2008; 99: 2717−2723.
- Kurita H, Tajima O, Fukimbara T. Isolation and identification of nucleosides in Chlorella extract. J. Agric. Chem. Soc. Japanese 1979; 4:131–133.
- Becker EW. Micro-algae for human and animal consumption. Micro-algal biotechnology. Cambridge: Cambridge University Press.1998: 222−256
- Metting, F. B. Biodiversity and application of microalgae. J. Ind. 1996; 17: 477−489.
- Suzuki N, Fujimura A, Nagai T, et al. Antioxidative activity of animal and vegetable dietary fibers. Biofactors 2004; 21: 329−333.
